کانادا همچنان به مهاجران جدید نیاز دارد؛ حتی با وجود افزایش نرخ بیکاری ناشی از کرونا

تنها چند روز بعد از بیانیه مطبوعاتی Mendicino، وزیر فدرال مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا که در آن به تصمیم دولت برای افزایش سطح مهاجرت اشاره کرده بود، اتفاق غیر منتظره‌ای افتاد. کووید ۱۹ بی خبر از راه رسید و خیلی زود سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خارجی در سراسر کشور تعطیل شدند و کانادا مرزهای خود را به روی تمامی رفت‌وآمدهای غیر ضروری بست.

نتیجه مستقیم این اتفاق غیر قابل اجتناب چه بود؟ کاهش میزان مهاجرت به کانادا و قرار گرفتن در شرایطی که نمی‌توان پیش‌بینی و تحلیل دقیقی درباره آن داشت.

این در حالی است که موضوع مهاجرت برای کشوری مانند کانادا بسیار حیاتی است و نه تنها از پیر شدن جمعیت این کشور جلوگیری می‌کند بلکه موتور محرک اقتصاد کانادا محسوب می‌شود. با شرایط پیش آمده، این روزها اقتصاد کانادا به شدت تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته است اما با این وجود می‌توان این موضوع را مدیریت کرد.

در این مطلب، با ابعاد تاثیراتی که کرونا بر میزان مهاجرت و اقتصاد کانادا دارد، آشنا می‌شوید.

همزمان با طغیان پاندمی کرونا در سراسر کشور در ماه مارچ، Marco Mendicino، وزیر فدرال مهاجرت، پناهندگی و شهروندی، The Federal Minister Of Immigration برنامه خود را برای مقابله با مشکل جمعیتی قریب‌الوقوع کانادا اعلام کرد.

برنامه‌های کانادا برای مهاجرت

در همین رابطه آمارها نشان می‌دهد که بیش از ۹ میلیون نفر از نسل بومرها، طی دهه آینده بازنشسته می‌شوند و این موضوع، کمبود بالقوه‌ای را در نیروی کار ایجاد خواهد کرد که اگر مورد رسیدگی قرار نگیرد، می‌تواند هزینه‌های درمانی را افزایش داده، پرداخت‌های مستمری را وارونه کرده و رشد اقتصادی کشور را متوقف کند.

مندیسینو پیشنهاد داد که در مجموع، یک میلیون دارنده جدید اقامت دائم تا پایان سال ۲۰۲۲ به کانادا اضافه شود که این رشد، سطح مهاجرت سالانه را از ۰.۹ درصد فعلی، به حدود یک درصد افزایش خواهد داد.

در بیانیه مطبوعاتی مندیسینو، چنین آمده بود: «مهاجرت، موتور محرکه رشد اقتصاد است، به نوآوری انگیزه می‌بخشد و به کارفرمایان کمک می‌کند که به استعدادهای مورد نیاز خود برای رشد و شکوفایی، دسترسی پیدا کنند. پذیرفتن تعداد بیشتری از تازه‌واردان، به حل چالش‌های مرتبط با پیر شدن جمعیت کشور و توانایی رقابت و پیروزی در بازار رقابتی جهانی، کمک خواهد کرد».

اتفاق غیر منتظره‌ای که چند روز بعد از بیانیه مندیسینو افتاد

اما ظرف چند روز بعد از این بیانیه، سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های خارجی در سراسر کشور تعطیل شدند و کانادا خیلی زود مرزهای خود را به روی تمامی رفت‌وآمدهای غیر ضروری بست.

به این ترتیب، علامت سوال بزرگی در مقابل طرح مندیسینو گذاشته شد؛ طرحی که آن را باید صرفا گام دیگری در تبدیل مهاجرت به رکن اصلی برنامه بلندمدت این کشور برای رشد اقتصادی دانست.

چالش‌هایی که پیش روی وضعیت جمعیتی کانادا قرار گرفته است

اکنون که پاندمی همچنان در تاخت‌وتاز است و فعلا هم خبری از واکسن به گوش نمی‌رسد، روشن نیست که کانادا چه زمانی می‌تواند درهای خود را به روی مهاجران اقتصادی باز کند. البته، اگر اصلا آنها هنوز بخواهند به کانادا بیایند. این نکته هم که زمان از دست رفته، دقیقا چه تاثیری بر مشکل جمعیتی کشور خواهد داشت، هنوز مشخص نیست.

نکته دیگری که بر پیچیدگی شرایط اضافه می‌کند، آن است که حالا که کار از راه دور به وضعیت نرمال جدید تبدیل شده است، چنانچه کانادایی‌های کمتری کشور را ترک کنند و به اصطلاح از فرار مغزها کاسته شود، این امر می‌تواند تا حدی کاهش بالقوه مهاجرت را جبران کند. در حقیقت، پاندمی کرونا کشور را در مسیر انحرافی غیر منتظره‌ای قرار داده است که به گفته تحلیل‌گران، پیامدهای آن تا دهه‌ها ادامه خواهد داشت.

توقف طولانی‌مدت اقتصادی می‌تواند ضربه بزرگی به کانادا بزند

Andrew Agopsowicz، اقتصاددان ارشد در RBC Capital Markets، می‌گوید: «ما اگر توقف طولانی‌ مدتی در اقتصادمان داشته باشیم، این مساله می‌تواند واقعا تا ۱۰ سال به ما ضربه بزند. مهاجران معمولا افراد بسیار جوانی هستند، بنابراین هر چیزی که اکنون مانع از فرایند مهاجرت شود، پیامدهایی در آینده خواهد داشت».

تاثیر کاهش مهاجرت بر اقتصاد

بازار املاک، هزینه‌های خدمات درمانی و بودجه‌های دانشگاه‌ها همگی تا درجه‌ای به مهاجرت وابسته هستند. اینکه این موارد و سایر بخش‌های اقتصاد، چگونه تحت تاثیر قرار خواهند گرفت، بستگی به این دارد که پاندمی، چه مدت در جریان نرمال مهاجرت اختلال ایجاد می‌کند.

آگوپسوویچ می‌گوید: «ما بدون جریان ورود مهاجران، به یک کشور بسیار پیر تبدیل خواهیم شد و این، پیشنهاد بسیار پرهزینه‌ای است. ما باید در این باره فکر کنیم که چگونه می‌توانیم سیستم مهاجرتی‌مان را دوباره به حرکت درآوریم. ما نمی‌توانیم همه چیز را وارونه کنیم و بگوییم که دیگر اجازه ورود به مهاجران را نمی‌دهیم، چون مهاجرت بخش خیلی مهمی از رشد اقتصادی ماست».

نگرانی درباره فرصت‌های شغلی و تعداد زیاد متقاضیان وجود ندارد

با آنکه نرخ بیکاری تا حد زیادی نسبت به روزهای اوج کرونا کاهش یافته، ولی هنوز نسبت به پیش از کرونا بالاست. با این حال این اقتصاددان RBC می‌گوید نگران فرصت‌های شغلی و تعداد زیاد متقاضیان نیست، چون پیر شدن جمعیت کشور بدان معناست که در بلندمدت، تعداد فرصت‌های شغلی از عرضه نیروی کار بیشتر می‌شود، مگر آنکه مهاجرت صورت بگیرد.

Pedro Antunes، اقتصاددان ارشد در هیئت کنفرانس کانادا، the Conference Board of Canada پیش‌بینی می‌کند که میزان مهاجرت، دست‌کم تا پایان سال آینده، در سطحی پایین باقی خواهد ماند.

نباید در موقعیتی قرار بگیریم که مهاجران بسیار زیادی وارد کشور شوند

او می‌گوید احتمالا ایده مناسبی نخواهد بود اگر بخواهیم بعد از برداشته شدن محدودیت‌های فعلی، زمان از دست رفته را مثلا با اجازه دادن به ورود تعداد زیادی مهاجر، جبران کنیم.

آنتونس می‌گوید: «نباید در نهایت، در موقعیتی قرار بگیریم که مهاجران بسیار زیادی وارد کشور شوند. این مساله می‌تواند واکنش‌های خشمگینانه‌ای را به دنبال داشته باشد و من فکر نمی‌کنم که ما بتوانیم خود را از این قضیه مصون نگه داریم».

با این حال، او معتقد که هیچکس نمی‌داند پاندمی واقعا چه تاثیری بر نرخ کلی مهاجرت‌های داخلی و خارجی خواهد گذاشت و اینکه تا زمان بیشتری نگذرد و داده‌های بیشتری برای بررسی در دسترس قرار نگیرد، از این قضیه آگاه نخواهیم شد.

بدون مهاجرت، جمعیت کانادا کاهش پیدا می‌کند و پیر می‌شود

آگوپوسوویچ در گزارشی که در ماه می انتشار یافت، به این نکته اشاره کرده است که مهاجرت، موجب تقویت موتور اقتصادی کانادا شده و تولید ناخالص داخلی را در بزرگترین شهرهای کشور، با نرخی سریع‌تر از میانگین کشوری، افزایش داده است.

باید در نظر داشت که بدون مهاجرت، جمعیت تورنتو، مونترآل و ونکوور، در سال ۲۰۱۹ کاهش پیدا می‌کرد. در سال ۲۰۱۹، حدود ۵۸۰ هزار نفر به جمعیت کانادا افزوده شد که به معنای افزایشی تقریبا ۱.۶ درصدی است. ۸۰ درصد از این رشد، از طریق مهاجرت اتفاق افتاده است و بنابراین، می‌توان دید که مهاجرت، عاملی در جهت جبران پیر شدن طبیعی جمعیت کشور است.

آگوپسوویچ در این گزارش می‌گوید: «اگر در ۱۵ سال گذشته مهاجرت صورت نمی‌گرفت، جمعیت کانادا مشابه با خط سیر ژاپن در دهه ۱۹۹۰، پیر می‌شد. در عوض، اکنون کانادا یکی از کشورهای جوان‌تر گروه G7 به شمار می‌آید».

وضعیت مهاجرت در ماه‌های آینده در هاله‌ای از ابهام

او محاسبه کرده است که چنانچه نرخ مهاجرت تا ماه آگوست در سطح فعلی باقی بماند، میزان مهاجرت به کانادا در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۷۰ هزار نفر کاهش پیدا می‌کند.

آنچه بعد از آگوست اتفاق می‌افتد، همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. براساس سیاست‌های اعلام شده، کسانی که تا ۸ مارچ اقامت دائم دریافت کرده باشند، مجاز خواهند بود که به کشور وارد شوند. اما هیچکس نمی‌داند که صرف‌نظر از سیاست‌های دولت، نرخ مهاجرت چه زمانی به سطوح قبل از پاندمی برمی‌گردد.

Béatríce Fénelon، از سخنگویان وزارت شهروندی و مهاجرت، اعلام کرد که نمی‌تواند هیچ آماری از تعداد مهاجران در اختیار ما بگذارد، اما برداشت عمومی این است که نرخ مهاجرت در دوران پاندمی، به شکل چشمگیری کاهش یافته است.

مهاجرت موتور محرک رشد اقتصاد کاناداست

حتی Stephen Poloz، رئیس وقت بانک مرکزی کانادا، Bank of Canada governor گفته بود که کمبود مهاجرت می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای به همراه داشته باشد.

او در خلال مصاحبه‌ای در ماه می با Financial Post، ورود مهاجران به کانادا را یک موتور محرک برای رشد اقتصاد دانست و چنین گفت: «تردیدی نیست که بنا بر دلایل عملیاتی، میزان مهاجرت اکنون کمتر از چند ماه گذشته است. ولی من دلیلی نمی‌بینم که تصور کنم ما دیگر نمی‌توانیم مقصد مهمی برای مهاجرت باشیم. البته، با رعایت همه پروتکل‌های لازم ـ چون این مساله برای رشد اقتصادی ما واقعا اهمیت دارد، همانطور که قبلا هم مهم بوده است. بنابراین، انگیزه واقعا نیرومندی برای ما وجود دارد که به درک این نکته برسیم و مهاجرت را به‌عنوان موتور محرکی برای رشد اقتصادی‌مان، حفظ کنیم».

داده‌های محدودی درباره سطوح مهاجرت از ماه مارچ وجود دارد، ولی به نظر می‌رسد که کم شدن تعداد مهاجران، از همین حالا روی برخی صنایع تاثیر گذاشته است.

ضربه عدم حضور دانشجویان خارجی به اقتصاد کانادا

دانشگاه‌ها نیز با بسته شدن مرزها، با پرتگاه بالقوه‌ای در مورد تامین منابع مالی خود مواجه شده‌اند. به گفته Shamira Madhary، مدیرعامل سازمان غیر انتفاعی World Education Services در تورنتو که به ارزیابی گواهینامه‌های آموزشی بین‌المللی کمک می‌کند، دانشجویان خارجی به طور متوسط 3 برابر دانشجویان داخلی شهریه می‌پردازند.

مادهانی می‌گوید: «دانشجویان خارجی اساسا از منابع مهم ایجاد درآمد برای موسسات آموزش عالی هستند. آنها قادر هستند که در حین تحصیل، ویزای کار دریافت کنند و بعد از اتمام تحصیل‌شان نیز می‌توانند برای اقامت در کانادا و دریافت اقامت دائم این کشور، درخواست بدهند».

دانشجویان بین‌المللی در حال حاضر، ۲۵ درصد از جمعیت دانشجویان دانشگاه تورنتو را تشکیل می‌دهند. به گفته آگوپسوویچ، اگر ۲۰ درصد از آنها تصمیم بگیرند که امسال در کانادا تحصیل نکنند، دانشگاه با ۲۰۰ میلیون دلار کسری بودجه مواجه خواهد شد. این در حالی است که کل بودجه این دانشگاه ۳ میلیارد دلار است.

هرگونه کاهشی در تعداد دانشجویان، اثرات غیر مستقیمی نیز بر بازار مسکن اجاره‌ای خواهد داشت.
آنچه عنوان شد، نشان می‌دهد که چرا مندیسینو مهاجرت را انگیزه‌بخش ابداع و نوآوری می‌داند. با کمکی که مهاجرت به تامین منابع مالی دانشگاه‌ها می‌کند، کانادا می‌تواند به تحقیقاتی بپردازد که به راه‌اندازی کسب‌وکارهای جدید انجامیده و موجب جذب سرمایه و نیروی انسانی شود.

کسب‌وکارهایی متعلق به مهاجران بیشتر دست به نوآوری می‌زنند

گزارشی از سازمان آمار کانادا که در ۹ جون انتشار یافت، به این نکته اشاره می‌کند که احتمال نوآوری شرکت‌های متعلق به مهاجران در تولید کالا، ۸.۶ درصد بیشتر از شرکت‌های تحت مدیریت افراد متولد کانادا و احتمال نوآوری آنها در فرایندها، ۲۰.۱ درصد بیشتر است.

بر اساس این گزارش، مالکیت کسب‌وکار توسط مهاجران، روی نوآوری‌ در زمینه بازاریابی نیز تاثیر مثبتی داشته است.

در این گزارش می‌خوانیم: «احتمال برخورداری از تحصیلات عالیه نزد مهاجران ساکن کانادا بیشتر از متولدان کاناداست و احتمال تحصیل فارغ‌التحصیلان مهاجر در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات STEM)، ۲) برابر بیشتر از فارغ‌التحصیلان متولد کانادا می‌باشد».

جنبه‌های مثبتی که می‌توان به آنها امیدوار بود

با وجود این، در حالی که تعداد افراد کمتری ممکن است در خلال پاندمی به کانادا مهاجرت کنند، این نکته هم حقیقت دارد که افراد کمتری نیز کشور را ترک می‌کنند. از سوی دیگر، کانادایی‌های بیشتری هم که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، ممکن است به کشور خود برگردند.

Benjamin Tal، معاون اقتصادی در CIBC Capital Markets، می‌گوید: «روشن است که جنبه‌های منفی بیشتر از جنبه‌های مثبت است، ولی نیروهای جبران‌کننده‌ای نیز وجود دارد که فکر نمی‌کنم مردم درباره‌ آنها صحبت کنند».

وقت آن رسیده که مدل کار از راه دور را بپذیریم

یکی از پیامدهای سیاست فاصله‌گیری اجتماعی که زیاد درباره آن بحث شده، آن است که شرکت‌های بیشتری می‌توانند به فکر اجازه دادن به کارکنان خود برای کار از خانه باشند. چندین غول فناوری، از جمله Shopify، پلتفرم ۸۹.۵ میلیارد دلاری تجارت الکترونیکی در اوتاوا، در ماه می اعلام کرد که کار از راه دور را تشویق می‌کند.

Tobi Lutke،‌ مدیرعامل Shopify، شرایط جدید را شرایط «دیجیتال به صورت پیش‌فرض» خوانده و گفته است که دوران تمرکز در دفتر کار به سر رسیده است. شرکت‌های دیگری نیز، از جمله توییتر در سان‌فرانسیسکو، گفته‌اند برای همیشه به کارکنان خود اجازه خواهند داد از راه دور کارکنند. همین امر، پرسش‌هایی را درباره املاک تجاری و همچنین درباره آینده نیروی کار به وجود آورده است.

تال اشاره می‌کند که معمولا هر سال حدود ۱۰۰ هزار کانادایی، تحت عنوان «فرار مغزها»، کشور را ترک می‌کنند و بسیاری از آنها در ایالات متحده، صاحب شغل‌های پر درآمدی می‌شوند. اما بسیاری از شرکت‌های ایالات متحده ممکن است ترجیح دهند که کارکنان کانادایی آنها، از راه دور و در همان کشور خود مشغول به کار شوند؛ جایی که به گفته او، وجود خدمات درمانی ملی و کمتر بودن نرخ انتشار بیماری، به‌طور طبیعی هزینه‌های کارکنان را پایین می‌آورد.

تال می‌گوید: «ما اگر ایده کار کردن مردم از خانه را بپذیریم، برای یک کانادایی آسان‌تر خواهد بود که از زیرزمین خانه‌اش در Oakville برای شرکتی در نیویورک کار کند. این اتفاق برای شرکت‌های آمریکایی بسیار وسوسه‌انگیز است»

ممکن است روند مهاجرت، معکوس شود

او می‌گوید معکوس شدن روند فرار مغزها ممکن است از هر تغییری در سطوح مهاجرت در نتیجه پاندمی، پایدارتر باشد. این نکته نیز محتمل است که تولید واکسن برای این پاندمی، بیشتر از یک سال طول بکشد.

اگر موج‌های تازه‌ای از ویروس در آینده اتفاق بیفتد، بخشی از ۳.۵ میلیون کانادایی‌ که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، به میهن خود برمی‌گردند که به گفته تال، این موضوع هم می‌تواند تا حدی توقف مهاجرت را جبران کند.

تاثیر کم شدن تعداد مهاجران روی تقاضا برای مسکن اجاره‌ای

با این حال، تال می‌گوید که کم شدن از تعداد مهاجران جدید و ساکنان غیر دائم، پیامدهایی فوری‌ برای بازار مسکن اجاره‌ای خواهد داشت، چرا که در غیاب آنها، از تقاضا برای مسکن اجاره‌ای و به طور کلی تقاضا برای همه کالاها و خدمات، کاسته خواهد شد.

این‌که مشکلات جاری چه زمانی مرتفع خواهد شد همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما از همین حالا موجب نگرانی‌هایی در میان اقتصاددانان شده است.

Andrew Agopsowicz، اقتصاددان ارشد در RBC Capital Markets، می‌گوید: «ما در بلندمدت باید راهبردهایی برای جلوگیری از وقوع چنین شرایطی پیدا کنیم، چون مهاجرت یکی از اساسی‌ترین اجزای راهبرد رشد اقتصادی ما در کاناداست».